เทคนิคการดูแลแผลไฟไหม้และน้ำร้อนลวก อย่างถูกต้อง

บาดแผลจากน้ำร้อนลวกหลายๆคนอาจคิดว่าไม่ได้มีความอันตรายร้ายแรง แต่ที่จริงแล้วมีความอันตรายและเสี่ยงอย่างมาก น้ำร้อนลวกสามารถทำให้เกิดการเผาไหม้ของผิวหนังได้ในระดับที่รุนแรงได้  และหากมีการรักษาไม่ดีจะเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ ซึ่งการรับมือกับบาดแผลจากน้ำร้อนลวกต้องทำอย่างรวดเร็วและถูกต้องเพื่อลดความเสี่ยงให้น้อยที่สุด

สาเหตุของบาดแผลจากน้ำร้อนลวก

1. ความไม่ระมัดระวังในการใช้น้ำร้อน:  การที่น้ำร้อนมีอุณหภูมิสูงและมีการใช้งานโดยไม่ระมัดระวังอาจทำให้เกิดการระเบิดของน้ำที่มีอุณหภูมิสูงและกระเด็นไปยังผิวหนัง เป็นสาเหตุที่มักพบได้บ่อยจากความร้อนของ นำ้ดื่ม กาแฟ ต้มน้ำทำอาหาร
2. การใช้เครื่องใช้ไฟฟ้า: เครื่องใช้ไฟฟ้าบางชนิดต้องสร้างความร้อนก่อนการใช้งานอย่างเช่น เตารีด กาต้มน้ำ ทีหนีบผม ทำให้ในบางครั้งผู้ใช้อาจเผลอไปโดนทำให้เกิดแผลไฟไหม้ได้
3. สารเคมี: สารเคมีบางประเภทเมื่อสัมผัสกับผิวหนังมีฤทธิ์การกัดกร่อน ซึ่งสารเคมีเหล่านี้อาจทำให้เกิดความเสียหายต่อผิวหนังและเนื้อเยื่อที่อยู่ใต้ผิวหนังได้โดยตรง การสัมผัสกับสารเคมีเหล่านี้อาจเกิดอันตรายต่อระบบประสาท ระบบทางเดินหายใจ หรือระบบที่เกี่ยวข้องอื่นๆของร่างกายได้ด้วย
4. กระแสไฟฟ้า: เมื่อมีการสัมผัสกับกระแสไฟฟ้าที่มีความแรงสูง มักจะทำให้เกิดความร้อนโดยเฉพาะในพื้นที่ที่มีการสัมผัส โดยทันทีที่กระแสไฟฟ้าผ่านผิวหนังจะเกิดการไหม้ได้ เนื่องจากความร้อนที่สร้างขึ้นจากกระแสไฟฟ้าสามารถทำลายเนื้อเยื่อและผิวหนังได้อย่างรวดเร็ว การไหม้ที่เกิดขึ้นจะมีลักษณะที่หลากหลายตามระดับความรุนแรงของกระแสไฟฟ้าที่สัมผัส

จากสาเหตุเราจะเห็นได้ว่าเมื่อมีการสัมผัสกับโดนความร้อน เซลล์ในผิวหนังจะถูกทำลายอย่างรุนแรง ซึ่งผลที่เกิดขึ้นอาจรวมถึงการแตกต่างของเนื้อเยื่อ แผลลึก และบาดแผลที่รุนแรงมาก ถึงแม้ว่าจะไม่ได้มีต้นเหตุมาจากน้ำร้อนโดยตรงแต่เรามักจะเรียกรวมๆว่าแผลน้ำร้อนลวก โดยระดับความรุนแรงของบาดแผลน้ำร้อยลวกแบ่งออกเป็น 3 ระดับดังนี้

3 ระดับความรุนแรงของแผลน้ำร้อนลวก

ความรุนแรงจากจากบาดแผลที่เกิดจากอุบัติเหตุไฟไหม้ น้ำร้อนลวก มีปัจจัยหลายอย่างที่เกี่ยวเนื่องไม่ว่าจะเป็น ระดับความร้อน ระยะเวลาสัมผัสความร้อน ตำแหน่งบาดแผล ความลึกของบาดแผล

1. First degree burn

• ความเสียหายที่เกิดขึ้นบนผิวหนังชั้นหนังกำพร้าเท่านั้น
• ลักษณะอาการ : แดง แต่ไม่มีตุ่มพอง และมีความรู้สึกปวดหรือแสบร้อน
• เวลารักษา: ประมาณ 7 วันโดยไม่ทิ้งรอยแผลเป็นเอาไว้ (ยกเว้นถ้ามีการติดเชื้ออักเสบ)
• มักเห็นได้บ่อยจากแผลไหม้จากแสงอาทิตย์ ถูกน้ำร้อน ไอน้ำเดือดหรือวัตถุที่ร้อนเพียงเฉียดๆ

2. Second degree burn

แผลไหม้ระดับที่สองมีการแบ่งออกเป็น 2 ชนิด:

2.1 บาดแผลระดับที่สองชนิดตื้น (Superficial partial-thickness burn):

• รอยไหม้เกิดขึ้นที่ชั้นหนังกำพร้าตลอดทั้งชั้น (ทั้งชั้นผิวนอกและชั้นในสุด) และหนังแท้ (dermis) ส่วนที่อยู่ตื้นๆ (ใต้หนังกำพร้า) แต่ยังมีเซลล์ที่สามารถเจริญทดแทนส่วนที่ตายได้
• ลักษณะอาการ:  มีตุ่มพองใส แผลสีเหลืองขาว ชื้น และมีน้ำเหลืองซึม
• ระยะเวลาการรักษา: หายได้ภายใน 2-3 สัปดาห์ โดยไม่เกิดแผลเป็น (ยกเว้นถ้ามีการติดเชื้อ)

2.2 บาดแผลระดับที่สองชนิดลึก (Deep partial-thickness burns):

• รอยไหม้ไปจนถึงชั้นของหนังแท้ส่วนลึก
• ลักษณะอาการ :  จะไม่ค่อยมีตุ่มพอง, แผลสีเหลืองขาว, แห้ง และไม่ค่อยปวด บาดแผลชนิดนี้มีโอกาสเกิดแผลเป็นได้แต่ไม่มาก ถ้าไม่มีการติดเชื้อซ้ำเติม
• ระยะเวลาการรักษา: หายได้ภายใน 3-6 สัปดาห์ การใช้ยาปฏิชีวนะเฉพาะที่จะช่วยให้แผลไม่ติดเชื้อ

3. Third degree burn

• แผลไหม้จะลึกลงไปจนทำลายหนังกำพร้าและหนังแท้ทั้งหมด รวมทั้งต่อมเหงื่อขุมขนและเซลล์ประสาท อาจลึกไปจนถึงชั้นกล้ามเนื้อหรือกระดูก
• ลักษณะอาการ : มีลักษณะขาว ซีด เหลือง น้ำตาลไหม้ หรือดำ หนาแข็งเหมือนแผ่นหนัง แห้งและกร้าน อาจเห็นรอยเส้นเลือดอยู่ใต้แผ่นหนานั้น และเนื่องจากเส้นประสาทที่อยู่บริเวณผิวหนังแท้ถูกทำลายไปหมดทำให้แผลนี้จะไม่มีความรู้สึกเจ็บปวด
• ระยะเวลาการรักษา: ไม่มีระยะเวลาที่แน่นอน การแผลมักจะไม่หายไปเองโดยที่ต้องมีการรักษาเช่นการผ่าตัดปลูกผิวหนัง
• มักเกิดจากไฟไหม้หรือถูกของร้อนนาน ๆ หรือไฟฟ้าช็อต

วิธีปฐมพยาบาลแผลน้ำร้อนลวกเบื้องต้น

1. ออกจากบริเวณนั้นให้ไวที่สุด
2. ล้างแผลหลังจากการสัมผัสกับความร้อนให้เร็วที่สุดภายใน 15 นาที ให้รีบล้างแผลโดยใช้น้ำสะอาดที่อุณหภูมิห้อง  หากแผลมีสิ่งสกปรกให้ล้างด้วยสบู่อ่อนๆ จากนั้นล้างออกด้วยน้ำสะอาด ห้ามใช้ น้ำเย็นจัดเพราะอาจทำให้เนื้อเยื่อเสียหายมากขึ้น, ห้ามใช้โลชั่น ยาสีฟันเนื่องจากมันจะไปปิดช่องการระบายของแผลทำให้เกิดการระคายเคืองที่บาดแผล
3. ซับแผลให้แห้ง ด้วยผ้าสะอาด และปิดแผลด้วยผลิตภัณฑ์ผิดแผลหรือผ้าที่สะอาด
4. หากบาดแผลมีความรุนแรงมากหรือแผลลึก ควรรีบพบแพทย์หรือสถานพยาบาลใกล้เคียงโดยเร็วเพื่อรับการรักษาที่เหมาะสมและให้ผู้ป่วยได้รับการดูแลที่ดีที่สุด ลดความเสี่ยงของการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้ในภายหลัง

ภาวะแทรกซ้อนของแผลไฟไหม้และน้ําร้อนลวก

1. ติดเชื้อ : เนื่องจากแผลเป็นที่เปิดมีความเสี่ยงต่อเชื้อโรคที่เข้าสู่ร่างกายได้ง่าย อาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนอย่าง การติดเชื้อในกระแสเลือด
2. กระดูกและข้อต่อ : ในกรณีที่แผลมีระดับรุนแรกถึงระดับ 3 มีความเสี่ยงที่ส่วนของกระดูกและข้อต่อจะได้รับความเสียหายด้วย ทำให้อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนของโรคที่เกี่ยวกับกระดูกและข้อต่อ

สรุป

การรับมือกับบาดแผลจากน้ำร้อนลวกต้องการความระมัดระวังและการปฏิบัติตามขั้นตอนที่ถูกต้อง การดูแลและการรักษาแผลให้เหมาะสมสามารถช่วยลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนและช่วยเร่งการฟื้นตัวของร่างกายให้รวดเร็วขึ้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ

หากคุณสนใจเรียนรู้เทคนิคการปฐมพยาบาลเมื่อเจอเหตุการณ์ฉุกเฉินสามารถอ่านรายละเอียดเพิ่มเติมได้ที่—> คอร์สอบรมปฐมพยาบาลเบื้องต้น ที่รวมเนื้อการปฏิบัติเมื่อพบผู้ประสบภัยในสถานการณ์ต่างๆกว่า 40 รายการไม่ว่าจะเป็นสำหรับบุคคลทั่วไป ที่มักพบในชีวิตประจำวันหรือ สำหรับองค์กรที่มักมีอุบัติเหตุตามลักษณะงานที่ทำ เมื่อจบหลักสูตรมีการมอบวุฒิบัตรเพื่อยืนยันผ่านอบรม